New York Times: Ο Καστοριανός Δημήτρης Χατζής "Κατάφερε να εκμοντερνίσει τους Μύθους" - Ποιός είναι ο Dimitri Hadzi (φωτογραφίες)

Περνούσα τις προάλλες μπροστά από το Πάρκο Ολυμπιακής Φλόγας και ατένισα για λίγο τον γλυπτό Αρλεκίνο. Δεν θα ήθελα να σχολιάσω την αισθητική του γλυπτού, του βάθρου ή τον χώρο που έχει τοποθετηθεί, αλλά καθώς άκουσα και διάβασα πολλές απόψεις για το θέμα, αλλά και για το σύνολο των γλυπτών μνημείων της πόλης, θα ήθελα να γράψω μερικά λόγια για έναν άνθρωπο μάλλον άγνωστο στη Καστοριά.

Ο άνθρωπος αυτός με το όνομα Dimitri Hadzi πέθανε το... 2006 σε ηλικία 85 ετών στις Η.Π.Α. Υπήρξε καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Harvard από το 1975. Ως νέος γλύπτης είχε λάβει την τιμή να εκπροσωπήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Biennale της Βενετίας τα έτη 1956,1958 και 1962.

Υπήρξε μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών και της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Έργα του φιλοξενούνται μεταξύ άλλων, στο Μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης και στο Αμερικανικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, αλλά και σε υπαίθριους χώρους των μεγαλύτερων πόλεων των Η.Π.Α. όπως το Ομοσπονδιακό κτίριο διοίκησης J.F.K. της Βοστόνης, όπου δεσπόζει το γλυπτό του "Thermopylae" καθώς και στη κεντρική πλατεία του Harvard το γλυπτό του "Omphalos".


Ο καλλιτέχνης αυτός και δάσκαλος, που οι New York Times χαρακτήρισαν ότι "κατάφερε να εκμοντερνίσει τους Μύθους" ήταν γεννημένος στη Νέα Υόρκη από οικογένεια που έφυγε από την πόλη της Καστοριάς τις αρχές του 20ου αιώνα.
Μάλιστα ο ίδιος ο Dimitri Hadzi σε συνέντευξη που είχε δώσει για το Ίδρυμα Smithsonian αναφέρει πως κατάγεται από την ίδια πόλη με τον Λουκά Σαμαρά, ενώ περιγράφει την τέχνη της γουναρικής που εξασκούσε ο πατέρας του, τα αδέλφια του και (χωρίς μεγάλη επιτυχία όπως λέει) ο ίδιος. Αναφέρει με θαυμασμό την μεγάλη επιδεξιότητα των γουναράδων που από μικροσκοπικά κομμάτια κατασκευάζουν καλοραμμένες γούνες, ενώ με υπερηφάνεια χαρακτηρίζει την πόλη της Καστοριάς ως "εύπορη" από παλιά.

Η γούνα έχασε έναν τεχνίτη που τον κέρδισαν οι καλές τέχνες, χάρη σε ένα θείο του μηχανικό και ερασιτέχνη ζωγράφο που τον πήγαινε παιδάκι ακόμα στο Metropolitan Museum της Νέας Υόρκης. (Αλήθεια αυτοί οι φιλότεχνοι Χατζήδες έχουν άραγε σχέση με το γεννημένο στη Καστοριά ζωγράφο Βασίλειο Χατζή, που είναι ένας από τους τρείς μεγαλύτερους Έλληνες Θαλασσογράφους; )

Καθώς άρχισε να ζωγραφίζει αρκετά καλά, κατάφερε να γίνει δεκτός στο Γυμνάσιο Τεχνών του Brooklyn. Για να μπορέσει να πληρώσει υλικά και δίδακτρα και καθώς ο πατέρας του είχε καταστραφεί οικονομικά με το Κραχ του 1929, δούλευε σαν λούστρος και σαν παραγιός σε μανάβικο. Πελάτες του οι συμπατριώτες του πατέρα του που όπως λέει ο ίδιος ήταν πάρα πολύ απαιτητικοί. Κάτι όμως που τον βοήθησε στο να είναι και αυτός τελειομανής και επίμονος.

Αφού υπηρετεί τη θητεία του στην Πολεμική Αεροπορία των Η.Π.Α. και συμμετείχε στον Β. Παγκόσμιο Πόλεμο στο μέτωπο του Ειρηνικού, κερδίζει μια υποτροφία για τη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου στρέφετε στη γλυπτική. Στην Αθήνα μαγεύεται από τα Αρχαία αγάλματα και αφού τελειώσει τις σπουδές του ζει και δουλεύει στη Ρώμη, μέχρι που θα δεχτεί τη θέση του καθηγητή στο Harvard. Μέχρι λίγο πριν το θάνατο του, δούλευε στο εργαστήριο του και πάντα υπέγραφε ως: "Δ. Hadzi" (το Δ, ελληνικό).


Αναρωτιέμαι λοιπόν: Η Καστοριά έχει την τύχη και την μεγάλη τιμή, καλλιτέχνες του διαμετρήματος του Hadzi και του Σαμαρά, να σχετίζονται μαζί της λόγω καταγωγής και όμως να μην τους έχει τιμήσει στο ελάχιστο. Και δεν μιλάω μόνο να δώσουμε το όνομα τους σε κανένα δρομάκι στη Χλόη, αλλά να ζητήσουμε με ότι μέσο μπορούμε να φανταστούμε, έργα δικά τους να έρθουν στο τόπο μας.

Ο Δήμος μας σε συνεργασία με Ιδρύματα και φορείς όπως το Υπουργείο Πολιτισμού, το Κρατικό ή το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης για παράδειγμα, θα μπορούσε να ζητήσει στα πλαίσια ενός μακροχρόνιου δανεισμού ίσως, (δεν αναφέρω αγορά) έργα αυτών των ανθρώπων που θα εκτεθούν σε χώρο ειδικό και εφάμιλλο των καλλιτεχνών. (Το ΕΣΠΑ ακόμα δίνει λεφτά.)

Κάτι τέτοιο θεωρώ πως θα μας έκανε να έχουμε όχι μόνο ένα συγκριτικό πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και τουριστικό πλεονέκτημα, αλλά και ένα νέο σημείο αναφοράς της πόλης, κέντρο εκπαίδευσης και δημιουργικής γνωριμίας με τη σύγχρονη τέχνη των νέων της πόλης, αλλά και φοιτητών από όλη τη χώρα.

Κι αν ακόμα δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε τον Λουκά Σαμαρά ή δεν έχουμε το μυαλό για μελέτες μέσω του ΕΣΠΑ, θα μπορούσαμε να ζητήσουμε έστω ένα, γλυπτό του Hadzi. Υπάρχουν χίλιοι τρόποι αν θέλουμε.

Βέβαια ακόμα και στην απειροελάχιστη πιθανότητα να λάβουμε ένα τέτοιο απρόσμενο δώρο μετά από συντονισμένες προσπάθειες, τρέμω, καθώς μπορεί να δει κανείς το πόσο απαστράπτοντα είναι τα γλυπτά που εκτίθενται σε υπαίθριους χώρους στις Η.Π.Α. και πως φερόμαστε τα γλυπτά στη Καστοριά (υπαίθρια ουρητήρια και χώροι αναγραφής ποδοσφαιρικών και άλλων προτιμήσεων).

Μήπως τελικά στη Καστοριά αρμόζει μόνο ο Αρλεκίνος και όχι ο omphalos;

Σας ευχαριστώ πολύ
Ρωμύλος Μαντζούρας







Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ αρ. φύλλου 637
στη στήλη ΟΔΟΣ: ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν...