Ραγκουτσάρια ή καστοριανό καρναβάλι;

Εμείς επιλέγουμε Ραγκουτσάρια. Πολύς λόγω γίνεται τελευταία για την παραδοσιακότητα των Ραγκουτσαριών. Πρόσφατα παρουσιάσαμε το άρθρο της ΟΔΟΥ με τίτλο: «θύμα παραδοσιακότητας»
Μεταξύ άλλων διαβάζουμε στο άρθρο: ”η ονομασία «ραγκουτσάρια» για τα καρναβάλια της Καστοριάς, δεν είναι καθόλου παλιά στα τοπικά ήθη..”. και “δόθηκε στα Καρναβάλια της Καστοριάς πριν 20 περίπου χρόνια στο πλαίσιο επινόησης χαρακτηριστικών «παραδοσιακότητας»”. Μάλιστα αναφέρει ότι “ο όρος «ραγκουτσάρια» επέδρασε αρνητικά για τον ίδιο τον θεσμό με αποτέλεσμα τα καρναβάλια να γίνουν δέσμια της εκφυλιστικής εξέλιξής τους” και” Ότι παλιά, οι Καστοριανοί τα καρναβάλια δεν τα έλεγαν «ραγκουτσάρια»”.
Επάνω σε αυτό αλλά και στις απόψεις που εκφράζονται μέσα από το άρθρο αυτό θα θέλαμε παρουσιάσουμε τα εξής.
Η λέξη Ραγκουτσάρια (ή Ρογκουτσάρια) αναφέρεται στο έθιμο του μασκαρέματος ανήμερα του Αί –Γιάννη ή και οι συμμετέχοντες στο έθιμο ονομάζονταν Ραγκουτσαρέοι ή Ραγκουτσάρηδες. Σε εφημερίδες εποχής συναντήσαμε τις παραπάνω ονομασίες. Χαρακτηριστικό το φύλλο της εφημερίδας “Καστοριά” της 14ης Ιανουαρίου του 1934 που σε άρθρο της με τίτλο Μασκαράδες-Παληά Καστοριά λέει «…τα κύρια θέματα επί των οποίων εσκαρώνοντο οι ραγκουτσαρέοι της τουρκοκρατούμενης Καστοριάς….»
Επίσης συναντάμε άρθρα με αυτή την ονομασία σε μεταγενέστερα άρθρα εφημερίδων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη “Φωνή της Καστοριάς”, τις χρονολογίες 1951 φύλλο 249, 1952 φύλλο 300 και 1964 φύλλο 904, στο οποίο μάλιστα υπάρχει διαφωνία για την ονομασία αν είναι Ραγκουτσάρια ή Ρογκουτσάρια.
Σίγουρα τα παλαιότερα χρόνια δεν αποτελεί την επίσημη ονομασία των εκδηλώσεων αλλά χρησιμοποιείται από τους Καστοριανούς που συμμετείχαν σε αυτές. Επομένως δεν μπορεί να επιδρά αρνητικά στο θεσμό ο όρος αφού προϋπήρχε της επίσημης ονομασίας.
Παρακάτω το άρθρο της ΟΔΟΥ μιλάει για το “Πόσο αυθεντικά καστοριανά είναι τα «ραγκουτσάρια», όταν ραγκουτσάρια έχουν και στην Γαλατινή επαρχίας Βοϊου Κοζάνης, της οποίας η δημοτική παράδοση είναι διαφορετικά απ’ αυτή της Καστοριάς;”
Δεν μπορεί να αποτελεί αντιγραφή άλλων εθίμων καθώς το ίδιο έθιμο συναντάτε σε πολλές περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας αλλά και της Θεσσαλίας. Οι ρίζες του είναι ίδιες καθώς η ονομασία , η περίοδος εορτασμού και τα χαρακτηριστικά του είναι κοινά. Το ότι είναι αυθεντικά δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι και μοναδικά.
Ωστόσο τα Ραγκουτσάρια μέσα στους αιώνες προσαρμόστηκαν στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες κάθε εποχής. Κάθε περίοδος είχε το ανάλογο μασκάρεμα και την ανάλογη μουσική. Η παραδοσιακή μουσική με ζουρνάδες και νταούλια αντικαταστάθηκε από τους ήχους των χάλκινων. Αυτό όμως συνέβη ιστορικά στην περιοχή με την είσοδο των πνευστών και του κλαρίνου από τα μέσα του 19ου αιώνα. Η διάδοσή τους έγινε δια μέσου των πλουσίων Ελλήνων, κυρίως Δυτικομακεδόνων, μεταναστών στη Βιέννη. Αυτοί καλούσαν μουσικούς από την Ελλάδα για τα γλέντια τους και εκεί έγινε η γνωριμία των Ελλήνων μουσικών με τα χάλκινα πνευστά τα οποία και εισήγαγαν στη χώρα μας.
Με τέτοιες κομπανίες κατακλύστηκαν οι πόλεις και τα χωριά της Δυτικής Μακεδονίας. Η Φλώρινα, η Καστοριά, η Σιάτιστα, η Εράτυρα, ο Πεντάλοφος, η Βλάστη (Τσιπλακούλης Δ, Τα χάλκινα πνευστά της Μακεδονίας). Μιλάμε λοιπόν για 2 αιώνες περίπου πριν. Δεν μπορεί να θεωρηθεί παράδοση της περιοχής; Πόσα χρόνια ή αιώνες χρειάζονται για να θεωρηθεί κάτι παραδοσιακό;

Γιατί να μας ξενίζει η “…παρουσία εισαγόμενων Ρόμ από τα Σκόπια με τα χάλκινα..” αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας (Γουμένισσα, Φλώρινα); Σε κάθε περίπτωση η μουσική του Bregovic και των παραδοσιακών σέρβικων σκοπών δεν αποτελούν παράδοση της Καστοριάς όπως η “Νέτα του Φασούλα” αλλά δεν είναι και η μόνη μουσική που παίζουν οι ορχήστρες των χάλκινων. Είναι επιλογή των μπουλουκιών.
Άποψη μας είναι, όχι μόνο να διατηρηθεί η παραδοσιακή ονομασία αλλά να μην αναφέρονται σαν Καστοριανό Καρναβάλι για να διατηρήσουμε την διαφορετικότητα μας με τα καρναβάλια της υπόλοιπης Ελλάδας.
Τέλος ερχόμαστε να συμφωνήσουμε για το δρόμο που έχουν πάρει κάποιες παράπλευρες εκδηλώσεις την περίοδο εκείνη. Μπορεί οι αυτοσχέδιες ψησταριές που στήνονται στην πόλη την διάρκεια των γιορτών ,να μην αποτελούν «παράδοση». Είναι μια εκδήλωση που την έκαναν πολλές επιχειρήσεις (κυρίως γουναράδικα) παλαιότερα για την έλευση του νέου χρόνου. Αυτό με τα χρόνια έγινε μόδα και στα καταστήματα της παραλίας αλλά δυστυχώς τέτοιες εκδηλώσεις όπως και αυτή που κάνει ο Δήμος μετατρέπονται σε συσσίτια τουριστών . Επίσης η εμποροπανήγυρη που στήνεται στο Δαβάκη θα μπορούσε να λείπει ή να μην ενοχλεί τόσο την διέλευση των πεζών και των Ραγκουτσαρέων.
Όσον αφορά κάποια θέματα που έχουν να κάνουν με την κάλυψη των εκδηλώσεων από την τοπική τηλεόραση και τον τρόπο που παρουσιάζεται μπορεί να μην συμφωνούμε με τον τρόπο που γίνεται ωστόσο πρόκειται για ιδιωτικό σταθμό και προφανώς επιλέγει ο ίδιος πως θα κάνει την κάλυψη. Δεν μπορεί όμως να αποτελέσει μέρος της συζήτησης για την παραδοσιακότητα του θεσμού.
Τα Ραγκουτσάρια χρειάζονται αλλαγές και μάλιστα πολλές ώστε να μην μετατραπούν σε τουριστική ατραξιόν. Είναι η παράδοσή μας τα,το έθιμό μας ,είναι η Καστοριά μας.
Υ.Γ. 1 Ο Στολισμός της πόλης δεν μας άρεσε
Υ.Γ .2 Περιμένουμε και τις δικές σας απόψεις και θέσεις

Mπέτσκας
Το μαύρο πρόβατο της ενημέρωσης