Τι σημαίνει «αναδιάρθρωση χρέους»

Μια φράση που ακούμε περισσότερο κι από την... καλημέρα!
Καθημερινά τα μέσα ενημέρωσης, φίλοι, γνωστοί και συνεργάτες, μάς βομβαρδίζουν με πληροφορίες περί επιμήκυνσης, ή αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους χωρίς πάντα να ξέρουν ακριβώς τι είναι αυτό που μας λένε.

Επειδή τα σενάρια και οι φήμες δεν φαίνεται να κοπάζουν και επειδή κάθε νέο κύμα πληροφοριών επηρεάζει τις αγορές, την τσέπη και τις επόμενες κινήσεις μας καλό θα ήταν να εξηγήσουμε αναλυτικά τι σημαίνουν οι λέξεις αυτές (που πλέον τις ακούμε πιο συχνά από καλημέρα) και κυρίως πως θα επηρεάσουν τα οικονομικά μας.

1. Τι είναι η αναδιάρθρωση χρέους
Με απλά λόγια, η αναδιάρθρωση χρέους είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα που συμβαίνει με κάποιον που δεν μπορεί να πληρώσει το χρέος του στην τράπεζα και ζητά ή του προτείνεται, ρύθμιση της οφειλής του.

Προσέξετε: Έχουμε πάρει δάνειο 100.000 ευρώ και ας πούμε, για παράδειγμα, χοντρικά, ότι μαζί με τους τόκους κλπ. χρωστάμε 110.000 ευρώ.

Πληρώσαμε τα 10.000 ευρώ αλλά στο μεταξύ, χάσαμε τη δουλεία μας, δεν εισπράττουμε έσοδα, κάναμε ότι περικοπές είχαμε να κάνουμε αλλά δεν τα βγάζουμε πέρα με το χρέος μας.

Έτσι λοιπόν λέμε στην τράπεζα: Κοίτα να δεις, από τα 100.000 ευρώ που σου χρωστάω μπορώ να πληρώσω, σε βάθος χρόνου, 60.000 ευρώ ή 70.000 ευρώ. Ζητάμε λοιπόν ένα κούρεμα (το haircut που ακούτε) του χρέους κατά 30% ή 40%, δηλώνοντας ουσιαστικά χρεοκοπία και ξεπουλώντας ότι έχουμε και δεν έχουμε (οι «αποκρατικοποιήσεις» που ακούτε).

Το εφιαλτικό σενάριο για την Ελλάδα

Κάντε τώρα τις εξής αλλαγές:
- Στην θέση του… «κάποιου» βάλτε την Ελλάδα
- Στη θέση του δανείου βάλτε τα ελληνικά ομόλογα (χαρτί δανεισμού με συγκεκριμένη διάρκεια και επιτόκιο)
- Στη θέση της τράπεζας βάλτε όσους έχουν ελληνικά ομόλογα (τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, επενδυτές, εταιρίες)
- Στη θέση του χρέους βάλτε περίπου 340 δισ. ευρώ
- Και μέσα σε όλα αυτά προσθέστε την τρόικα και το δάνειο των 110 δισ. ευρώ

Στο σενάριο της αναδιάρθρωσης η Ελλάδα, ενημερώνει τους δανειστές της ότι δεν μπορεί να πληρώνει κανονικά όλες τις δόσεις της, ενώ αντί να αποπληρώσει το σύνολο των δανείων της, θα πληρώσει, π.χ., μόνο το 60%.

Στο ίδιο ή άλλο σενάριο θα μπορούσε επίσης να ανακοινώσει ότι αντί να πληρώσει, π.χ., σε 5 χρόνια θα πληρώσει σε 10, ότι αντί να πληρώνει με επιτόκιο 5% θα υπολογίζει τα χρέη της με επιτόκιο 3%, ότι επί τρία χρόνια δεν θα πληρώνει ούτε τόκους ούτε τοκοχρεολύσια μέχρι να ορθοποδήσει η οικονομία της κλπ.

Τα προβλήματα
Το μεγαλύτερο πλήγμα από την αναδιάρθρωση του χρέους θα τα έχουν ελληνικές και ξένες τράπεζες που έχουν στα χέρια τους -μέσω ομολόγων- το μεγαλύτερο μέρος από το ελληνικό χρέος των 340 δισ. ευρώ. Με το κούρεμα θα χάσουν σημαντικά κεφάλαια που υπολόγιζαν ότι θα εισέπρατταν με αποτέλεσμα να χάνουν την δύναμη τους απέναντι στις αγορές και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αποτέλεσμα θα είναι να μην μπορούν να δανειστούν από άλλες τράπεζες ή από τις αγορές, άρα να μην μπορούν να δανείσουν εμάς ή -ως ακραίο και θεωρητικά αδύνατο σενάριο- να μην μπορούν να επιστρέψουν τις καταθέσεις (λόγω έλλειψης ρευστότητας) εάν (και πάλι θεωρητικά) τρέξουμε όλοι μαζί να τις σηκώσουμε.

Μαζί με τις τράπεζες και τα νοικοκυριά θα χάσουν αξία, περιουσία ή θα καταρρεύσουν όσοι άλλοι εξαρτώνται από τα ελληνικά ομόλογα, όπως ταμεία ασφαλιστικές εταιρείες συνταξιοδοτικά προγράμματα κ.α.

Φυσικά, καθοριστικός παράγοντας στην αναδιάρθρωση χρέους είναι αν αυτή την απόφαση θα την λάβει η εκάστοτε κυβέρνηση μιας χώρας ή αν αυτό το αποφασίζουν οι δανειστές, οι οποίοι τότε θα έχουν και τον τελευταίο λόγο στους όρους που θα επιβάλλουν.

2. Τι είναι η «ελεγχόμενη» πτώχευση
Ελεγχόμενη χρεοκοπία έρχεται εφόσον μπορεί να υπάρξει συμφωνία της χώρας με τους κατόχους ομολόγων για παράταση στην αποπληρωμή των χρεών. Στην περίπτωση αυτή το ελληνικό κράτος θα ανακοινώσει, για παράδειγμα, ότι στην λήξη των ομολόγων, οι δανειστές αντί να λάβουν πλήρως το κεφάλαιο τους θα λάβουν το 70% ή 80%, δηλαδή κούρεμα 30% ή 20%. Ελεγχόμενη χρεοκοπία θεωρείται από ορισμένους και το να υπάρξει συμφωνία με τους κατόχους ομολόγων, απλά, για την επιμήκυνση του χρέους.

3. Τι είναι η επιμήκυνση χρέους
Άλλη μορφή αναδιάρθρωσης και, ενδεχομένως, πιο ομαλή, είναι η επιμήκυνση του χρέους. Ομόλογα που λήγουν μέσα στα επόμενα χρόνια μετατρέπονται, με ή χωρίς την συγκατάθεση των δανειστών μας, σε ομόλογα μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας. Αυτό θα γίνει με ανταλλαγή ομολόγων με άλλα που λήγουν π.χ. πέντε χρόνια αργότερα, ώστε να φύγει το βάρος τα επόμενα χρόνια. Η διαπραγμάτευση αφορά το χρόνο και το ύψος του επιτοκίου (αν θα είναι μικρότερο).

Ένα απλό παράδειγμα: Λήγει ένα ομόλογο το 2012 και πρέπει να επιστρέψει στον κάτοχο 1 εκατ. ευρώ ζητάει το ελληνικό κράτος να υπάρξει παράταση 5 ή 7 χρόνια με ίδιους ή τροποποιημένους όρους δανεισμού, δηλαδή με το παλιό επιτόκιο 8% ή μικρότερο π.χ. 4%.

Με μια ματιά
Πόσα ελληνικά ομόλογα έχουν οι Έλληνες
Κατά προσέγγιση
- Τράπεζες 65 δισ. ευρώ
- Ασφαλιστικά Ταμεία: 40 δισ. ευρώ
- Ασφαλιστικές Εταιρείες: 15 δισ. ευρώ
Σύνολο: 120 δισ. ευρώ

Τι θα πληρώσουμε αν υπάρξει «κούρεμα» 20%-30%
Παραδείγματα, τάξεις μεγέθους
- Τράπεζες 13-20 δισ. ευρώ
- Ασφαλιστικά Ταμεία 8-12 δισ. ευρώ
- Ασφαλιστικές Εταιρείες 3-4,5 δισ. ευρώ
Σύνολο: από 24 έως 36,5 δισ. ευρώ

Επιπτώσεις από ένα «κούρεμα»
- Μείωση περιουσιακών στοιχείων
- Περικοπές συντάξεων
- Κατάρρευση Ασφαλιστικών Ταμείων
- Χιλιάδες Ασφαλιστικά Συμβόλαια στον «αέρα»