Βιολογικά προϊόντα: Αφαιρώντας το φωτοστέφανο της υγείας

Από τον Ανδρέα Ζουρδό, Βsc Human Nutrition
Στην αναζήτηση για μακροζωία και υγεία, η κοινή γνώμη ψάχνει διαρκώς για διατροφικούς “Βαρβάρους” ενώ περιμένει τις δυνάμεις του καλού. Συχνά, τα βιολογικά προϊόντα είναι ένα αδιέξοδο θέμα για εποικοδομητική συζήτηση. Είτε συμφωνείς...
με την προπαγάνδα ή δίνεις σοβαρή υποψηφιότητα να φανείς κυνικός ή άσχετος με το αντικείμενο.

Σε ποιους απευθύνονται τα βιολογικά;
Τα περισσότερα καταστήματα με βιολογικά ανοίγουν σε σχετικά εύπορες περιοχές.Έχετε δει ποτέ κατάστημα με βιολογικά σε υποβαθμισμένη περιοχή; Μάλλον όχι, ίσως γιατί ο κόσμος εκεί δεν νοιάζεται για τέτοια θέματα αλλά τον απασχολεί η επιβίωση σε πιο βραχυπρόθεσμο βαθμό. Οπότε τα βιολογικά στοχεύουν σε ανθρώπους μεσαίου προς υψηλού οικονομικού προφίλ που έχουν μερικά παραπανίσια χρήματα. Όμως η πίεση της προπαγάνδας αποθεώνεται και φτάνει σε μία κορύφωση στην προσέγγιση ευαίσθητων πληθυσμών, όπως των εγκύων και των ηλικιωμένων. Το πόσο ευάλωτες είναι αυτές οι δύο κοινωνικές ομάδες σε τέτοιου είδους αδικαιολόγητα ανησυχητικές πληροφορίες είναι προφανές. Κουβαλάς μία ζωή στην κοιλιά σου και ξαφνικά διαβάζεις ότι το συμβατικό προϊόν που τρως θα του κάνει κακό.Πώς να μην κυριαρχήσει ο πανικός; Πώς να μην αγοράσει μία έγκυος βιολογικά; Αντίστοιχος πανικός με τους ηλικιωμένους και με τα κοντινά τους πρόσωπα που τους αγαπούν και θέλουν να τους έχουν κοντά τους για όσο το δυνατόν περισσότερα χρόνια.

Έχουν καλύτερη γεύση;
O Dick Taverne στο εξαιρετικό βιβλίο του The March of Unreason – science, democracy and the new fundamentalis καταρρίπτει αυτό τον μύθο για τα βιολογικά και παραθέτει έρευνες από ανεξάρτητους φορείς που δείχνουν πως οι καταναλωτές δεν μπορούν να καταλάβουν την διαφορά μεταξύ συμβατικών και βιολογικών.



Η συνταγή προσέγγισης τωνκαταναλωτών δεν αλλάζει αφού αποδίδει καρπούς: Η αλήθεια διαστρεβλώνεται μέσα από λογικοφανή επιχειρήματα που τρομοκρατούν τον αναγνώστη. Ο προστατευτισμός και οι αγνές προθέσεις για το ανυπεράσπιστο κοινό είναι ένας επικοινωνιακός Δούρειος Ίππος που ξεγελά πολλούς ευφυείς ανθρώπους, μη εφησυχασμένους, και εν γένει σκεπτόμενους, οι οποίοι συχνά έχουν περιβαντολογικές ανησυχίες. Η γλωσσολογική μεριά του ζητήματος είναι με το μέρος των βιολογικών, αφού κάτι “συμβατικό” χάνει εύκολα την μάχη των εντυπώσεων.Κάπως έτσι, δίνεται η εντύπωση πως τα βιολογικά είναι η πιο υγιής επιλογή.

Το παραπάνω φαινόμενο ονομάζεται το φωτοστέφανο της υγείας. Με άλλα λόγια, η ονομασία ενός τροφίμου θαμπώνει την αντικειμενική κρίση, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να το καταναλώσουμε χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς. Αυτό ακριβώς απέδειξαν στην περίπτωση των βιολογικών προϊόντων οι ερευνητές Schuldt και Schwarz σε μία έρευνα που διεξήχθη φέτος(1). Χώρισαν 114 φοιτητές σε 2 ομάδες, μία που θα έτρωγε βιολογικά μπισκότα Oreos και η άλλη συμβατικά. Οι φοιτητές έτειναν στο ότι τα βιολογικά μπισκότα είχαν λιγότερο θερμίδες και πως μπορούσαν να τα καταναλώνουν πιο συχνά. Ίσως ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι οι ίδιοι ερευνητές έδειξαν πως τα βιολογικά προϊόντα επηρέασαν αρνητικά τις πεποιθήσεις των ανθρώπων όσον αφορά την σωματική άσκηση: Όσοι είχαν επιλέξει βιολογικά προϊόντα ήταν πιο επιεικείς με τον εαυτό τους όσον αφορά την γυμναστική. Θεωρούσαν ότι τα βιολογικά τους είχαν κάνει τόσο καλό που η γυμναστική δεν ήταν τόσο απαραίτητη. Γι’ αυτό και πολύ εύστοχα οι δύο ερευνητές συγκέντρωσαν τις παρατηρήσεις τους στη φράση “Το βιολογικό μονοπάτι προς την παχυσαρκία”.

Οι αποδείξεις πέρα από τον θόρυβο
Η προπαγάνδα των βιολογικών είναι εκτός ελέγχου. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί στην παραπληροφόρηση και στην προστασία του καταναλωτή είναι ουσιαστικά ανύπαρκτοι. Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να αφήνουμε όλα αυτά να επηρεάσουν την κρίση μας θετικά αλλά και αρνητικά. Προχωρώντας στις αποδείξεις παρατηρούμε πως, σε αντίθεση με το τι λαμβάνει η κοινή γνώμη ως μήνυμα, τα βιολογικά δέχονται φυτοφάρμακα.Η πυρερυθρίνη και η ροτενόνη είναι δύο τυπικώς χρησιμοποιούμενα φυτοφάρμακα στις βιοκαλλιέργειες. Η ροτενόνη έχει νευροτοξική δράση ενώ η πυρερυθρίνη μπορεί να προκαλέσει δύσπνοια(2).Ο Betarbet μαζί με την ερευνητική του ομάδα (3) βρήκαν πως χρόνια έκθεση στην ροτενόνη μπορεί να αναπαράγει τα συμπτώματα της νόσου του Parkinson. Επιπλέον μία ιδιαίτερα πρόσφατη ανασκόπηση των αποδείξεων για τα βιολογικά από την επιστημονική ομάδα του Dangour (2010), έδειξε πως η κατανάλωση βιολογικών δεν προσφέρει κάποιο επιπλέον όφελος στην υγεία(4). Πρέπει να σημειωθεί πως δεν είναι η πρώτη φορά που διατυπώνεται αυτό το νόημα. Εδώ και 58 χρόνια, ο Martin Gardner , ένας διακεκριμένος επιστήμονας που πέθανε σχετικά πρόσφατα σε ηλικία 95 ετών, στο βιβλίο του Fads and Fallacies in the Name of Science έχει χαρακτηρίσει τα βιολογικά ως “μία διατροφική μόδα χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση”.

Σύμφωνα με την επίσημη θέση του Αμερικανικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Τροφίμων τα βιολογικά προϊόντα (στην προκειμένη τα φρούτα) ενδεχομένως να μπορούν να συνθέσουν αυξημένες ποσότητες αντιοξειδωτικών ουσιών αλλά και αυξημένες ποσότητες φυσικών ουσιών που μπορεί να έχουν τοξική δράση(5).Συμπληρωματικά, η κατηγοριοποιήση μίας ουσίας ως βιολογικό προϊόν δεν σημαίνει ότι δεν περιέχει δυνητικά τοξικές ουσίες.Παράδειγμα ο βιολογικός καφές ο οποίος διαθέτει φυσικές ουσίες με καρκινογόνο και μεταλλαξιογόνο δράση.

Συμπέρασμα
Εν κατακλείδι, αν βρίσκετε ότι η γεύση των βιολογικών είναι καλύτερη και διαθέτετε το επιπλέον αντίτιμο, τότε απολαύστε τα. Αν πάλι δεν θέλετε να διαθέσετε τα επιπλέον χρήματα, η υγεία σας και η υγεία των αγαπημένων σας προσώπων δεν θα επηρεαστεί. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν μία κυνική και αδιάφορη στάση ως προς την υγεία των ανθρώπων.Όμως αυτή η θέση είναι αυτή η οποία στηρίζεται σε αποδείξεις και όχι στην διατροφική τρομολαγνεία. Η σκουπιδοεπιστήμη φορά συχνά το φωτοστέφανο της υγείας και έρχεται να μας σώσει από τους “Βαρβάρους”. Ο φόβος για τα συμβατικά προϊόντα μπορεί να οδηγήσει στην παθολογική αντιμετώπιση της τροφής, ως ένα δηλητήριο. Αυτός ο φόβος δημιουργεί μία νοσηρή παραμόρφωση της πραγματικότητας με νοσηρές συνέπειες για την ψυχοσύνθεση και την υγεία.

metavolismos.com